Η Σκηνοθετική Ματιά του Ντμίτρι Τσερνιακόφ στην Ιφιγένεια και η Σύγχρονη Ερμηνεία του Πολέμου
Αυτόν τον Ρώσο σούπερ σταρ, τον Ντμίτρι Τσερνιακόφ, θα δούμε στην Αθήνα στις 10 Οκτωβρίου, στην πρεμιέρα του διπτύχου όπερας «Ιφιγένεια εν Αυλίδι & Ιφιγένεια εν Ταύροις», που θα εγκαινιάσει τη σεζόν 2024/25 της Εθνικής Λυρικής Σκηνής. Ο Τσερνιακόφ, γεννημένος στη Μόσχα, αναδείχθηκε σε περιζήτητο σκηνοθέτη μετά την εμφάνισή του το 2006 με την όπερα του Τσαϊκόφσκι «Ευγένιος Ονέγκιν» στο Θέατρο Μπολσόι. Στα 54 του χρόνια έχει καθιερωθεί ως ένας από τους πιο παθιασμένους και ευρηματικούς δημιουργούς της γενιάς του, επιβαλλόμενος στις μεγαλύτερες διεθνείς σκηνές.

Πρόκειται για μια μεγάλη διεθνή συμπαραγωγή της ΕΛΣ με το Φεστιβάλ του Εξ αν Προβάνς και την Εθνική Όπερα του Παρισιού, που επιχειρεί να επαναστατήσει τα όρια του λυρικού θεάτρου. Οι δύο όπερες του Γκλουκ, οι οποίες εμπνέονται από τις ομότιτλες αρχαίες ελληνικές τραγωδίες, είναι γραμμένες με πενταετή διαφορά (1774, 1779) και οι διαφοροποιήσεις τους είναι αρκετές. Ωστόσο, ο Τσερνιακόφ θεωρεί ότι η σύνδεσή τους είναι προφανής. Η ενιαία παρουσίαση των δύο έργων επιδιώκει να φωτίσει την κατάρα της μυθικής οικογένειας των Ατρειδών, αναπαράγοντας έναν κύκλο ατελείωτης βίας. Για την εικονογράφηση της τραγικής μοίρας της Ιφιγένειας, επιλέγει σκηνικό ένα άχρονο σπίτι – ένα κουφάρι που εναλλάσσεται ανάμεσα στην “κλείνουσα” και την “διάφανη” μορφή του.

Η ιδέα να ανεβάσει τις «Ιφιγένειες» στη σειρά προέκυψε περίπου επτά χρόνια πριν, αλλά λόγω της πανδημίας όλα αναβλήθηκαν. Αυτό το καλοκαίρι, ωστόσο, η παραγωγή τελικά υλοποιήθηκε. «Μέχρι σήμερα ήταν σπάνιο να παρουσιάζονται αυτές οι δύο όπερες μαζί την ίδια βραδιά, όμως πλέον μοιάζει ότι μόνο έτσι θα πρέπει να ανεβαίνουν», δηλώνει. Η συνέχεια της μοίρας της Ιφιγένειας που περνάει από τις δύο πλοκές αποτελεί το κεντρικό σημείο της παραγωγής, δίνοντας την ευκαιρία να μελετηθεί η ζωή κατά τη διάρκεια της ιστορίας.

Ο Τσερνιακόφ τονίζει την σημασία της προσωπικής προσέγγισης της παραγωγής. «Αυτό που επιχειρώ είναι να ενσωματώσω τη σκηνοθεσία με τη σκηνογραφία, καθώς ο χώρος είναι αναπόσπαστο μέρος της θεατρικής αφήγησης. Χωρίς την παράσταση, το σκηνικό θα ήταν ακατανόητο». Σχολιάζει επίσης σχετικά με την επικαιρότητα που ενδέχεται να αναδυθεί από τα έργα: «Ο πόλεμος είναι το κεντρικό γεγονός σε αυτές τις δύο όπερες. Στην πρώτη, η Αυλίδα βρίσκεται στον κατώφλι του Τρωικού Πολέμου, ενώ στη δεύτερη κινούμαστε σε μια μεταπολεμική εποχή».

Αν και δεν έχει κάνει δημόσιες δηλώσεις για τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, η τέχνη του Τσερνιακόφ και το περιβάλλον στο οποίο κινείται προσφέρουν μία σαφή εικόνα σχετικά με τη σχέση τέχνης και πολιτικής στη σύγχρονη Ρωσία. «Η δολοφονία της Ιφιγένειας είναι τερατώδης, αλλά τερατώδης στην πραγματικότητα υπήρξε ο Τρωικός Πόλεμος», επισημαίνει.

Η παραγωγή που θα παρουσιαστεί στην Εθνική Λυρική Σκηνή αποτυπώνει τη συνεχιζόμενη πραγματικότητα του πολέμου στον 21ο αιώνα, μία αναγκαία υπενθύμιση της διάστασης και των συνεπειών που έχει κάθε σύγκρουση για τις ζωές των ανθρώπων. «Αυτό που μας νοιάζει είναι η συνέχεια μιας μοίρας», καταλήγει ο ίδιος, αναγνωρίζοντας πόσα θύματα μπορούν να συμβούν, πόσες θυσίες μπορούν να απέχουν από το προσκήνιο, εν μέσω των ιστορικών και δραματικών πραγματικοτήτων που ψάχνει να αποτυπώσει.

Πηγή: kathimerini.gr