Τα Όρια της Σάτιρας και η Συνθήκη της Ελεύθερης Έκφρασης

Η ανησυχία σχετικά με τις κοινωνικές προεκτάσεις της σατιρικής κακότητας είναι κατανοητή, αν και συχνά φέρει στοιχεία υστερίας και μπορεί να μην προσφέρει τις καλύτερες υπηρεσίες στον ανθρωπισμό. Αντί να επικεντρωνόμαστε στην κατακραυγή εναντίον ενός παρωχημένου κωμικού που απευθύνεται σε ένα συγκεκριμένο κοινό, θα ήταν πιο παραγωγικό να προωθήσουμε μια δημιουργική αντεπίθεση. Οι ευάλωτες ταυτότητες δεν χρειάζεται να αναζητούν επιβεβαίωση στη σκηνή κάποιου πολυχώρου· μπορούν να εκφραστούν αυτόνομα και να αφήσουν το στίγμα τους στην κοινωνία, καταθέτοντας το δικό τους αφήγημα και διεκδικώντας τη θέση τους.

Όταν συζητάμε τα όρια της σάτιρας, πάντοτε καταλήγουμε στον ορισμό της. Είναι άραγε σάτιρα το χιούμορ που πλήττει τον ευάλωτο; Αυτό ανοίγει ένα νέο κεφάλαιο στη συζήτηση: ποιος είναι αληθινά ο ευάλωτος; Το ζητούμενο είναι ότι οι απαντήσεις δεν βρίσκονται στους κανονισμούς γύρω από τη σάτιρα, αλλά στην ποιότητα του περιεχομένου που προσφέρεται. Ενώ είναι αποδεκτό για έναν κωμικό να χρησιμοποιεί στο χιούμορ του μια μη δυαδική ταυτότητα φύλου, το πραγματικό πρόβλημα είναι ο τρόπος με τον οποίο γίνεται αυτή η συμπερίληψη.

Η πρακτική εμπειρία έχει δείξει ότι τα όρια της σάτιρας συμπίπτουν με τα όρια της ελεύθερης έκφρασης. Ένας σατιρικός καλλιτέχνης μπορεί να εκφράσει ελεύθερα τις απόψεις του, αναλαμβάνοντας τις ευθύνες για αυτές. Η περίπτωση του Μάρκου Σεφερλή, ο οποίος επέλεξε να σατιρίσει τον μη δυαδικό νικητή της Eurovision, εντάσσεται σε αυτό το πλαίσιο. Ο καλλιτέχνης αυτός επιλέγει συχνά μια μονοδιάστατη προσέγγιση που δείχνει την αδυναμία του να εξελιχθεί και να διαφοροποιήσει τη δουλειά του.

Ο φόβος για τον «κακοποιητικό λόγο» που χρησιμοποιεί ο Σεφερλής μπορεί να οφείλεται στην ανασφάλεια εκείνων που τον προσβάλλει. Το χιούμορ που προκύπτει από τη δουλειά του δηλώνει πολλά όχι μόνο για τον ίδιο αλλά και για τις υπαρξιακές ανησυχίες των θυμάτων του. Για να μπορέσουν να υπερασπιστούν την ταυτότητά τους, οι άνθρωποι πρέπει να γνωρίζουν ποιοι είναι και γιατί επλήγησαν. Στο τέλος της ημέρας, ο καθένας πρέπει να είναι σίγουρος για την ταυτότητά του και να υπερασπίζεται τον εαυτό του από ό,τι τον προσβάλλει.

Πηγή: kathimerini.gr