Κατά την περίοδο του Ψυχρού Πολέμου, η γεωπολιτική σπουδαιότητα της Σασώνας αναδείχθηκε από τη στρατιωτική συμφωνία που υπογράφηκε το Σεπτέμβριο του 1957 μεταξύ των Νικίτα Χρουστσόφ και Ενβέρ Χότζα. Αυτή προέβλεπε την εγκατάσταση σοβιετικών υποβρυχίων στον κόλπο του Αυλώνα.
Η φύση τοποθέτησε τη Σασώνα στο στόμιο του λιμένα του Αυλώνα, ο οποίος για αιώνες λειτουργούσε ως πολεμική κρύψωνα. Ιστορικά, ο Ιούλιος Καίσαρας χρησιμοποίησε το λιμάνι στις εκστρατείες του και οι Βυζαντινοί το διαμόρφωσαν σε κανονικό λιμάνι.
Ο ρωσοαλβανικός “γάμος” δεν ευτύχησε. Έναν χρόνο μετά την υπογραφή της στρατιωτικής συμφωνίας, ο Χότζα ανακοίνωσε το διαζύγιο με τους Σοβιετικούς, προκαλώντας την οργή του Χρουστσόφ. Ο Χότζα δήλωσε ότι «χορτάρι θα φάμε αλλά δεν θα γονατίσουμε», δείχνοντας τη διάθεση της Αλβανίας να διατηρήσει την ανεξαρτησία της.
Πριν από αυτήν την εποχή, τον Ιούνιο του 1959, ο Χρουστσόφ επισκέφτηκε τον Αυλώνα, επιθεωρώντας τη σοβιετική ναυτική βάση. Με τον υπουργό Άμυνας Ροντιόν Μαλινόφσκι και την αλβανική ηγεσία, ο Χρουστσόφ δήλωσε με θράσος ότι μέσω αυτής της βάσης θα μπορούσε να ελέγξει τη Μεσόγειο, αναφέροντας χαρακτηριστικά ότι «τώρα έχω πιασμένους τους Αμερικανούς από τα “αρ@@@ια”».
Ο σχεδιασμός της Μόσχας, που αποδέχθηκε ο Χότζα, περιλάμβανε την ανάπτυξη πυραύλων κοντά στη ναυτική βάση το 1962, γεγονός που πανικοβλήθηκε τη Δύση. Ως αποτέλεσμα, η Σασώνα μετατράπηκε σε φρούριο, με υποδομές που περιλάμβαναν δίκτυο σηράγγων και κατοικίες για χιλιάδες στρατιωτικούς.
Ωστόσο, οι υποδομές του Ψυχρού Πολέμου δεν παραμένουν ανεκμετάλλευτες σήμερα. Ο Εντι Ράμα, ο σημερινός πρωθυπουργός, προωθεί τη μετατροπή των στρατιωτικών υποδομών σε τουριστικά προϊόντα, με την πώληση της Σασώνας στον Τζάρεντ Κούσνερ να είναι μέρος αυτού του σχεδίου. Ο όμιλος Κούσνερ προγραμματίζει να δημιουργήσει πολυτελείς κατοικίες και ξενοδοχειακές εγκαταστάσεις στο μικροσκοπικό νησί.
Η Νεζμιγιέ Χότζα, συζυγός του Ενβέρ Χότζα, είχε αποκαλύψει ότι οι Σοβιετικοί ζήτησαν δεύτερη βάση υποβρυχίων κοντά στο Βουθρωτό, αλλά ο Χότζα αρνήθηκε τη συνεργασία για να μην ενοχλήσει την Ελλάδα. Σήμερα, ο τουριστικός σχεδιασμός περιλαμβάνει και τη μετατροπή των ναυτικών βάσεων σε τουριστικούς προορισμούς.
Εν τω μεταξύ, το νησάκι Σασώνα, με ιστορικά υπολείμματα από την εποχή του σοβιετικού στρατιωτικού καθεστώτος, έχει προγραμματισμένη τουριστική αξιοποίηση, αν και τα περιβαλλοντικά και ιστορικά ζητήματα παραμένουν σε δεύτερο πλάνο όσο οι Κούσνερ αναζητούν επενδυτικές ευκαιρίες στην περιοχή.
Οι Σοβιετικοί εγκατέλειψαν τη βάση στο Πασαλιμάνι και το νησάκι Σασώνα, το οποίο βυθίστηκε στην αχρησία, αφήνοντας πίσω τους οκτώ υποβρύχια, εκ των οποίων τα περισσότερα λεηλατήθηκαν στην κρίση του 1997.
Πηγή: kathimerini.gr