Από την άλλη, στην Καλιφόρνια, σε μια ευημερούσα γειτονιά στο Πάλο Αλτο, οι ίδιοι ψυχολόγοι αφήνουν άλλο ένα αυτοκίνητο, το οποίο μένει ανέγγιχτο για μία εβδομάδα. Μόλις σπάνε ένα παράθυρο, οι βανδαλισμοί ξεσπούν γρηγορότερα από ό,τι περίμεναν. Αυτές οι παρατηρήσεις οδήγησαν τον Φίλιπ Ζιμπάρντο στη διατύπωση της θεωρίας του «σπασμένου παραθύρου», η οποία υποστηρίζει ότι η καταστροφή και οι εγκληματικές συμπεριφορές προκαλούν μια αλυσιδωτή αντίδραση άλλων αντίστοιχων συμπεριφορών, μετατρέποντας νομοταγείς πολίτες σε μικροεγκληματίες.
Ο Ζιμπάρντο, που πέθανε στις 14 Οκτωβρίου, ήταν 91 ετών και είχε μια πλούσια ακαδημαϊκή καριέρα. Γεννημένος στη Νέα Υόρκη το 1933, μεγάλωσε σε μια φτωχή οικογένεια από τη Σικελία. Σπούδασε ψυχολογία στο Brooklyn College και ολοκλήρωσε τις σπουδές του στο Γέιλ, όπου απέκτησε μεταπτυχιακό και διδακτορικό. Το 1968 εντάχθηκε στο Στάνφορντ, κερδίζοντας γρήγορα τη φήμη του ως εντυπωσιακός καθηγητής.
Το πιο εμβληματικό πείραμά του, όμως, ήταν το πείραμα της φυλακής του Στάνφορντ το 1971, όπου φοιτητές ανέλαβαν ρόλους κρατουμένων και δεσμοφυλάκων. Το πείραμα, που κράτησε μόλις έξι ημέρες, απέδειξε πόσο εύκολα μπορεί ένας κανονικός άνθρωπος να στραφεί σε σκληρές συμπεριφορές υπο ανεξέλεγκτες συνθήκες. Ο Ζιμπάρντο διαπίστωσε ότι οι συνθήκες χρειάζονται για να αναδυθούν οι πιο σκοτεινές πτυχές της ανθρώπινης ψυχής.
Ωστόσο, ενδιαφερόταν και για τη θετική πλευρά της ανθρώπινης φύσης. Το 2006 ίδρυσε το Heroic Imagination Project, σχεδιάζοντας να προετοιμάσει τους ανθρώπους ώστε να δρουν ηρωικά σε κρίσιμες στιγμές. Με πολλές διακρίσεις στην καριέρα του, συμπεριλαμβανομένου του Χρυσού Μετάλλου για το Επίτευγμα Ζωής, ο Ζιμπάρντο τόνιζε τη ρευστότητα της ανθρώπινης προσωπικότητας. «Οποιοσδήποτε μπορεί να γίνει κακός» είχε πει στους φοιτητές, επισημαίνοντας ότι οι συνθήκες και το περιβάλλον έχουν καθοριστικό ρόλο στη συμπεριφορά μας.
Πηγή: kathimerini.gr