Ειδικότερα, ο Παύλος Μελάς, διακόσια χρόνια μετά τον θάνατό του στη Στάτιτσα της Καστοριάς, αναδεικνύεται ως ίσως ο πιο αναγνωρίσιμος ήρωας της νεότερης ελληνικής ιστορίας. Τα κίνητρα που τον οδήγησαν στον Μακεδονικό Αγώνα ήταν απαλλαγμένα από αμφιβολίες. Ανήκοντας σε μια προνομιούχα κοινωνική θέση, περιφρόνησε τη ζωή που αυτή του πρόσφερε, προτιμώντας να αναλάβει το ρίσκο της εμπλοκής στον αγώνα, χωρίς ποτέ να αποκτήσει πολιτική δύναμη. Η υποκειμενική αξία της θυσίας του είναι ίσως το μόνο που μπορεί να προσδιορίσει την εμβέλεια του ηρωισμού του.
Φυσικά, η αναγόρευση του Μελά σε εθνικό ήρωα δεν προήλθε μόνο από τη δική του θυσία, αλλά και από την κοινωνική του καταγωγή που του παρείχε αναγνωρισιμότητα. Αυτή η διάσταση αφήνει ανοιχτό το ερώτημα αν θα είχε λάβει την ίδια θέση αν είχε τεθεί σε κίνδυνο με οποιοδήποτε άλλο τρόπο. Είναι αναμφισβήτητο ότι το συμβολικό βάρος της θυσίας του συνδυάζεται με την ιδέα ενός ιδανικού παλαιού παλικαριού, που ήταν έτοιμο να θυσιαστεί για μια ανώτερη ιδέα.
Η παλικαριά αυτή συνδέεται άμεσα με την αντίληψη της ελληνικής κοινωνίας για την ανδρεία και την υπεράσπιση των συλλογικών ιδανικών με αντίκτυπο στους νεότερους αγωνιστές. Ακόμη και σήμερα, η διαρκής αναγνώριση της παλικαριάς ως κοινωνικής αξίας, έχει εξελιχθεί, με τις διάφορες επιδράσεις της εκπαίδευσης και του κοινωνικού πλαισίου, και ενδεχομένως έχει διευρύνει το όριο της θεμιτής αναγνώρισης στο ηρωισμό.
Η απόδοση του όρου “ήρωας” έχει υποστεί μετασχηματισμούς, καθώς η σύγχρονη κοινωνία υιοθετεί νέες μορφές ηρωισμού που δεν σχετίζονται αποκλειστικά με τη σωματική θυσία, αλλά με την ανθρωπιά και την εντιμότητα, στηριζόμενη σε καθημερινές πράξεις που ενσωματώνουν ηθικές αξίες, αφήνοντας πίσω το πλέγμα των εθνοκεντρικών πεποιθήσεων. Στο κενό που αφήνει η πολιτεία, οι νέοι ήρωες αναδύονται και επανακαθορίζουν την κατανόηση της παλικαριάς και του ηρωισμού στην κοινωνία.
Κάθε εποχή αντλεί από τις αξίες και τις ιδέες που καταρτίστηκαν στην προηγούμενη, με τον ήρωα του χθες να βρίσκει έκφραση στην καθημερινότητα του σήμερα. Το ηρωικό πνεύμα που συνδέεται με τον Παύλο Μελά, επομένως, αποτυπώνει τον αγώνα του για την Ελπίδα, που ποτέ δεν παύει να παραμένει επίκαιρη.
Πηγή: kathimerini.gr